تصویری از ریشه‌های عمیق تاریخ و فرهنگ | گفت‌و‌گو با تهیه کننده و بازیگران مشهدی سریال «بادار»

ریحانه موسوی | شهرآرانیوز؛ سریال «بادار» به کارگردانی سیروس حسن پور، مجموعه‌ای سی قسمتی است که این شب‌ها از شبکه یک سیما پخش می‌شود. «بادار» زندگی یک خانواده سیستانی را در بستر تحولات اجتماعی و اقتصادی منطقه به تصویر می‌کشد؛ داستانی که ضمن پرداختن به مشکلات و دغدغه‌های مردم، جلوه‌های طبیعی، فرهنگی و انسانی این استان را نیز به زیبایی به نمایش می‌گذارد.

داستان این مجموعه با پرداخت به فرهنگ، آداب و مشکلات اجتماعی و اقتصادی این منطقه آغاز می‌شود و در ادامه به تلاش برای حفظ وحدت و امید به آینده می‌پردازد. در این نوشتار، گفت و گوی شهرآرا را با رشید حاجتمند و جواد سلطانی، تهیه کننده و بازیگر مشهدی این سریال می‌خوانید.

روایتی از قصه‌های مردم سیستان و بلوچستان

رشید حاجتمند درباره روند شکل گیری سریال گفت: ایده اولیه از دغدغه روایت قصه‌های کمتر شنیده شده مردم سیستان و بلوچستان شکل گرفت. برای ما مهم بود نشان دهیم این خطه فقط محرومیت نیست؛ بلکه تاریخ، فرهنگ و ریشه‌های عمیق انسانی دارد. همین باور، ما را به سمت ساخت سریال «بادار» کشاند.

وی اقلیم سخت، گرما و شرایط جغرافیایی ویژه را اولین چالش‌های ساخت این سریال در خطه سیستان و بلوچستان بیان کرد و افزود: امکانات فنی و لجستیکی در منطقه محدود است. اما با همکاری مردم و همراهی گروه، این سختی‌ها به تجربه‌ای ارزشمند تبدیل شد. زمان بندی فیلم برداری متناسب با آب وهوا تغییر کرد. گاهی مجبور بودیم ساعت‌های کار را به شب منتقل کنیم. از سوی دیگر، فرهنگ مهمان نوازی مردم باعث شد روابط تولیدی ما در منطقه آسان‌تر پیش برود.

این تهیه کننده نقش پژوهش در ارائه تصویری دقیق از فرهنگ و آداب ورسوم بومی منطقه سیستان و بلوچستان را دارای اهمیت دانست و گفت: ما پیش از تولد، پژوهش‌های میدانی گسترده‌ای داشتیم. با ریش سفیدان، جوانان و هنرمندان محلی نشستیم. حتی در طراحی لباس، موسیقی و لوکیشن‌ها از مشورت مستقیم مردم منطقه استفاده شد، تا تصویری واقعی از زیست مردم این خطه ارائه دهیم.

وی درباره فرایند انتخاب بازیگران می‌گوید: ترکیبی از هر دو گروه بومی و حرفه‌ای انتخاب شد. بازیگران حرفه‌ای برای بار دراماتیک و پیشبرد قصه ضروری بودند؛ اما حضور چهره‌های بومی به اثر اصالت داد. کارگاه‌های آموزشی کوتاه مدت هم برگزار کردیم تا بازیگران بومی آمادگی لازم را پیدا کنند. حاجتمند با اشاره به نقش حمایت‌ها و امکانات سازمانی در پیشبرد پروژه بیان می‌کند: واقعیت این است که بدون حمایت سازمان صدا و سیما، چنین پروژه‌ای در عمل غیرممکن بود.

نگاهی جدید به روایت‌های مغفول

این تهیه کننده مشهدی می‌گوید: انتظار دارم مخاطب نگاه تازه‌ای به سیستان و بلوچستان داشته باشد؛ منطقه‌ای پر از زیبایی‌های انسانی و فرهنگی. پیام اصلی سریال «بادار» این است که باید روایت‌های مغفول و صدا‌های کمتر شنیده شده را هم بشنویم.

به گفته حاجتمند: این پروژه یک کار جمعی بود؛ انسجام گروه، صبر در برابر مشکلات و باور مشترک به اهمیت موضوع، باعث شد کیفیت نهایی ارتقا پیدا کند. کارگردان با اشراف کامل به فضا، هدایت درستی به همه بخش‌ها داد.

وی درباره چالش‌های مالی و لجستیکی تولید این سریال و نحوه مدیریت آن‌ها می‌گوید: بخشی از مسائل مالی با صرفه جویی و برنامه ریزی دقیق حل شد. سیاست‌های حمایتی به ویژه در حوزه مجوز، بودجه و پخش نیز مهم است. وقتی قرار است سریالی در استان‌ها تولید شود، همه ارکان استان باید به کمک بیایند تا مسیر را هموار کنند.

بدون چنین حمایتی «بادار» نه ساخته می‌شد و نه به مخاطب می‌رسید. این تهیه کننده در پایان به موضوع آینده نگری برای استمرار تولید آثار مشابه با محوریت فرهنگ‌های بومی پرداخته و بیان می‌کند: ما معتقدیم ایران پر از قصه‌های ناگفته است؛ می‌توانیم در دیگر نقاط کشور نیز، روایت‌هایی مشابه تولید کنیم. این کار برای معرفی فرهنگ‌ها مفید است.

تصویری از سخت کوشی، مهربانی و درایت مردم سیستان

جواد سلطانی، بازیگر مشهدی «بادار»، درباره نقش خود در این سریال می‌گوید: در این سریال نقش پسری را ایفا می‌کنم که طناز و شیرین است؛ او از شهری دیگر وارد سیستان و بلوچستان شده، آنجا درگیر حاشیه‌هایی می‌شود و اتفاقات خوب، بد، تلخ و شیرینی برایش رخ می‌دهد. بازی من از قسمت دهم شروع می‌شود و تا پایان داستان در سریال حضور دارم.

بازیگر سریال «بیست کووید» و فیلم سینمایی «گیجگاه» می‌افزاید: با تحقیقاتی که انجام داده بودم و شرایط و میزانسنی که کارگردان چیده بود، توانستیم از پس کار برآییم. همچنین مدرس زبان را نیز در کنار خود داشتیم و با ما فن بیان سیستانی را نیز تمرین کرد. اما لهجه‌ام در کار به گونه‌ای دیگر است.

سلطانی بیان می‌کند: مردم آن خطه بسیار خونگرم هستند و برای ما افتخار بزرگی بود تا آداب، سنن، رسم و رسوم و مرام و معرفت آن‌ها را به تصویر بکشیم. این سریال سخت کوشی مردم سیستان و بلوچستان، مهربانی، درایت، فهم و کمالات آن‌ها و سختی زندگی در آن منطقه را به تصویر می‌کشد. این بازیگر با اشاره به بازخورد مثبت مخاطبان، می‌گوید: در این چند شب نظرات خوبی از سمت مخاطبان دریافت کردیم، به ویژه مردم سیستان و بلوچستان آن را دنبال می‌کنند.

در ادامه حتما بخوانید مروری بر سریال‌های تازه تلویزیون برای شب‌های پاییز و زمستان

تلاش برای زنده نگه داشتن هامون

فهیمه نوروزی بازیگر نقش «حلیمه» در سریال «بادار» می‌گوید: این اثر، اولین پروژه من در زمینه فیلم و سریال در سیستان و بلوچستان بود؛ جایی کاملا محروم که خشک بودن دریاچه «هامون» نیز بسیار آن را غم انگیز کرده بود. با خودرو دو ساعت بر روی «هامون» خشک در سنگلاخ‌ها می‌رفتیم و دو ساعت برمی گشتیم تا بتوانیم آن را زنده نشان دهیم.

وی می‌افزاید: گاو‌های سیستانی گاو‌هایی هستند که کوهان دارند و رو به انقراض بودند، چند رأس از این گاو‌ها دست یک خانواده می‌چرخد و به نوه خانواده می‌رسد، او از آن‌ها نگهداری کرده تا نسلشان را زنده نگه دارد. «حلیمه» در طول این سریال با همسر خود «محمدداد» که به لهجه همان منطقه او را «ممداد» صدا می‌زنند، وارد گاوداری شده و به بیماری ریوی مبتلا می‌شود. در طول داستان می‌بینیم که حلیمه روز به روز فرسوده‌تر شده و بیماری سرطان ریه دارد که کاملا او را از پا در می‌آورد، اما نمی‌خواهد آن را به همسر و فرزندان خود نشان دهد.

این امر بیانگر قدرت زن سیستانی است که پا به پای همسر خود کار می‌کند و نمی‌گذارد کسی متوجه شود. تا اینکه بیماری اوج می‌گیرد و حلیمه از دنیا می‌رود. قرار گرفتن این پروژه در مسیر کاری‌ام حکمت خدا بود، زیرا دقیقا مدت زمانی که در این سریال حضور داشتم، درگیر بیماری بودم ولی نمی‌دانستم. اکنون حلیمه وارد زندگی شخصی‌ام شده و نقش خود را در زندگی واقعی تجربه می‌کنم.

وی با اشاره به مهربانی و قوی بودن مردم سیستان و بلوچستان، اظهار می‌کند: سختی‌ای که آن‌ها در زندگی متحمل می‌شوند، به وضوح در این سریال دیده می‌شود. زنانی که صاحب خانواده هستند با وجود تعداد فرزندان زیادی که دارند از پدر و مادر خود نیز نگهداری می‌کنند، چیزی که شاید در شهر‌های بزرگ هم کمابیش دیده شود، اما در سیستان و بلوچستان به رسمیت شناخته شده و این کار را وظیفه خود می‌دانند.